پایا (سامانه اتاق پایاپای الکترونیکی – ACH)
سامانه پایا، به عنوان زیرساخت تبادلات بین بانکی حساب‌محور، به شبکه بانکی امکان می‌دهد تمامی تبادلات بین بانکی مربوط به مشتریان خود را در بستر الکترونیکی کارسازی نمایند. این سامانه برای مکانیزه نمودن پرداختهای خرد بین بانکی با تعداد انبوه، طراحی شده که پس از تکمیل مراحل پیاده‌سازی، ارائه خدمات پرداخت بانکی از طریق سایر درگاه‌ها همچون اینترنت را نیز میسر می‌سازد. بانکهای عضو پایا می‌توانند بنا به درخواست مشتری، دستور واریز و یا برداشت وجوه روی حساب‌های سایر بانکها صادر نمایند.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با پیاده سازی «سامانه اتاق پایاپای الکترونیکی» (
Automated
Clearing
House) امکان حواله الکترونیکی پول از حسابی در یک بانک به حسابی در بانک دیگر (بین بانکی) را فراهم کرده است. مشتریان بانک با استفاده از «سامانه پایاپای الکترونیکی» می توانید پول را از حساب خود به حسابی در بانک دیگر به صورت الکترونیکی حواله نمایند.
خدمات قابل ارائه سامانه پایا:
این سامانه از دو هسته کاملاً مستقل و مجزا (واریز مستقیم و برداشت مستقیم) تشکیل شده است و خدمات زیر از طریق سامانه پایاپای الکترونیکی (پایا) به مشتریان سیستم بانکی ارائه می شود:
الف- واریز مستقیم:
شیوه‌ای از پرداخت است که طی آن صاحب‌حساب به بانک خود اجازه می‌دهد در زمان‌های خاص، مبلغ یا مبالغی را از حساب وی برداشت نماید و به حساب اشخاص ذینفع در بانکهای دیگر انتقال دهد. از جمله موارد استفاده واریز مستقیم برای مشتریان حقیقی و حقوقی بانک می توان به امکان پرداخت های دسته ای نظیر موارد ذیل اشاره کرد:
- پرداخت دستمزد، حقوق و مستمری کارکنان
- پرداخت سود سهام و اوراق بهادار
- پرداخت بهای خدمات و کالا
- پرداخت اقساط خرید کالا، وام و تسهیلات بانکی
- پرداخت اجاره بها
- حواله های بین بانکی انفرادی
و...
ب- برداشت مستقیم:
شیوه‌ای از انتقال وجه است که در آن مشتری، بانک را مجاز می‌نماید مبالغ مشخصی را در زمان‌های تعیین‌شده از حساب‌های اشخاص دیگر در بانکهای مختلف برداشت و به حساب وی واریز نماید. این امر با توافق قبلی طرفین (مشتریان بدهکار و بستانکار) صورت می‌پذیرد.
از جمله موارد استفاده برداشت مستقیم برای مشتریان حقیقی و حقوقی بانک می توان به برداشت های دسته ای از جمله موارد ذیل اشاره کرد:
- پرداخت مبلغ قبوض خدمات شهری (آب، برق، گاز و...)
- پرداخت حق عضویت باشگاه‌ها و شهریه مدارس یا دانشگاه‌ها
- پرداخت حق بیمه
- پرداخت مالیات و عوارض
- پرداخت اقساط خرید کالا، وام و تسهیلات بانکی
- پرداخت آبونمان نشریات
- پرداخت اجاره بهای مسکن
- تسویه صورتحساب
و ...
لازم به ذکر است برای برداشت مستقیم قبض ها، مالیات، عوارض و... از حساب مشتریان باید قبلاً قرارداد/تفاهم نامه لازم میان مشتری و هر یک از سازمانهای متبوع یا اشخاص دیگر برای برداشت از حساب آنان صورت گرفته باشد و آنان مجاز به برداشت وجه از حساب در دوره های زمانی مشخص شده باشند.
برتری خدمات این سامانه نسبت به شرایط فعلی، آن است که در حال حاضر برای پرداخت حقوق یا سود سهام و...، به منظور سهولت امر، حساب طرفین باید در یک بانک باشد و مشتریان و کارکنان، مجبور به افتتاح و یا معرفی حساب در بانکهای طرف قرارداد سازمانهای مورد نظر هستند. اما با استفاده از سامانه «پایا» حساب سازمان پرداخت‌کننده می‌تواند در یک بانک و حساب کارکنان و مشتریان در بانکهای مختلف و در انواع مختلف باشد. همچنین برای پرداخت اقساط تسهیلات دیگر نیازی به مراجعه به شعب بانک تسهیلات‌دهنده نخواهد بود و مشتری از هر بانک که حساب داشته باشد می‌تواند از طریق سامانة مزبور قسط خود را پرداخت نموده و یا از بانک خود درخواست نماید مبلغ قسط را در یک تاریخ مشخص (مثلاً تاریخ سررسید) از حساب وی برداشت و به بانک تسهیلات‌دهنده منتقل کند.
سامانه پایاپای الکترونیکی به گونه ای طراحی شده که قادر است شبانه روز و در تمامی روزها از بانکها دستور پرداخت دریافت نماید. این ویژگی به بانک ها امکان می دهد تا بتوانند این خدمت را از طریق اینترنت، تلفن همراه و نظایر آن به مشتریان ارائه نماید.
مزایای استفاده از سامانه پایا:
- کاهش تعداد حساب‌ها: هر مشتری می‌تواند فقط از یک حساب در یک بانک برای تمامی دریافتی‌ها و پرداختی‌های خود استفاده نماید و دیگر نیازی به افتتاح حساب‌های متعدد در چند بانک نخواهد داشت.
- کاهش مراجعات به شعب و کاهش ترددهای درون‌شهری.
- تسریع در انتقال وجوه بین بانکها.
- کاهش استفاده از اسکناس و ایران‌چک و چک‌های بین بانکی برای انتقال وجوه بین‌بانکی: استفاده از سامانه پایا به دلیل عدم نیاز به حمل و نقل چک، عدم نیاز به مراجعه به بانک گیرنده وجه و عدم وجود خطر مفقود یا سرقت شدن چک، موجب افزایش ضریب امنیت نقل و انتقالات پولی و سرعت در حواله وجه به حساب‌های موجود در سایر بانکها می‌گردد.
توجه: استفاده از سامانه پایا مشمول پرداخت کارمزد نمی باشد (رایگان است) ولی سامانه ساتنا برای انتقال وجوه کلان (مبالغ بالای 150.000.000 ریال) در آینده نزدیک مشمول کارمزد می شود.
زمان انجام:
چنانچه حواله صادر شده در «پایا» طی روز و ساعت کار بانکها صادر شود، همان روز به حساب مقصد واریز خواهد شد. چنانچه حواله صادر شده در «پایا» در روز تعطیل و یا خارج از ساعت کار بانکها صادر شود، روز کاری بعد به حساب مقصد واریز خواهد شد.
بانک می تواند دستور پرداخت به تاریخ مؤثر آتی از مشتری دریافت نموده و در تاریخ مؤثر آن را به «پایا» ارسال کند. انجام این دستور پرداختها براساس توافق بین مشتری و بانک در خصوص شرایط آن و نیز با در نظر گرفتن قوانین و مقررات جاری کشور قابل انجام است.
توجه: براساس دستورالعمل بانک مرکزی ج.ا.ا.
از تاریخ 1396/11/09، انتقال سامانه «پایا» برای دستور پرداختهای مشتریان
صرفاً یکبار در روز و در روزهای غیرتعطیل رسمی و
در سیکل ساعت 15:45 پردازش و برای اعمال نتیجه به بانکهای مقصد ارسال می شود. همچنین
ارسال دستور پرداخت با تاریخ مؤثر روز تعطیل رسمی ممنوع است.
محدودیت انتقال:
حداقل 1 ریال و حداکثر معادل 500،000،000 ریال به ازای هر انتقال است. انتقالات بیش از این مبلغ یا باید به صورت چند انتقال ذکر شده یا این که از
سامانه تسویه ناخالص آنی (ساتنا) برای آن استفاده شود. جمع مبلغ انتقالات در یک دستور پرداخت محدودیت ندارد.
به دلیل اینکه امکان حذف و یا برگشت هیچ دستور پرداختی پس ازصدور پیام و تسویه در سامانه پایا وجود ندارد، لذا به استفاده کنندگان از این سامانه اکیداً توصیه می‌شود در هنگام تکمیل فرم مربوطه، نهایت دقت را به عمل آورند تا مشکلی در خصوص واریز وجه به حساب ذینفع در بانک مقصد به وجود نیاید. بدیهی است در صورت ارائه اطلاعات غلط، هیچگونه مسئولیتی، متوجه بانک ارسال کننده دستور پرداخت یا واریز نخواهد بود.
توجه: درج «شرح بابت» در تمام دستور پرداختهای ارسالی ساتنا و پایا در کلیه درگاه های الکترونیک حضوری و غیرحضوری و شعبه اجباری است.
روش های استفاده از سامانه پایا:
1. مراجعه مشتری به شعب بانک جهت تکمیل فرم دستور پرداخت/واریز مستقیم و ارائه آن به همراه مدارک احراز هویت به متصدی شعبه به منظور تطبیق مشخصات فردی مشتری و احراز هویت و تأیید آن.
2. مراجعه به وب سایت بانکداری اینترنتی بانک سپه به نشانی
www.ebanksepah.ir و انجام عملیات انتقال وجه از طریق گزینه مربوط به سامانه پایا.
توجه: سامانه های حواله های الکترونیکی کشور «ساتنا» و «پایا» براساس
شماره حساب بانکی ایران (شبا) فعالیت می نمایند.